دلیل پرکشیدن گوشت از سفره‌ها

افشین صدر دادرس، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور در تشریح آخرین وضعیت بازار گوشت قرمز، گفت: در شرایط کنونی نمی‌توان انتظاری برای کاهش قیمت گوشت قرمز داشت هر چند در نیمه دوم سال جاری مقامات مسئول پیوسته در رسانه‌ها وعده تحقق این امر را می‌دهند، اما همان طور که می‌بینیم اتفاق جدیدی رخ نداده است.

وی افزود: قیمت هر کالایی در کشور به اندازه نرخ تورم افزایش پیدا کرده است، در شرایطی که تورم کشور بنا بر گزارش مرکز آمار ۴۴.۳ درصد است قیمت گوشت نمی‌تواند تابع این تورم نباشد.

مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور اظهار کرد: علاوه بر نرخ تورم شاخص قیمت تولیدکننده که هزینه‌های تولید را نشان می‌دهد نیز موید تداوم افزایش قیمت است؛ نگاهی به هزینه تمام شده تولید گوشت قرمز گویای این است که این کالا نمی‌تواند با قیمتی کمتر از ۶۰۰ هزار تومان در هر کیلو عرضه شود.

صدر دادرس خاطرنشان کرد: آمار‌های مرکز آمار همچنین حکایت از کاهش کشتار‌ها دارد، دولت هم برای جبران کاهش تولید گوشت قرمز به واردات متوسل شده است در حالی که ارزان شدن گوشت در شرایطی رقم می‌خورد که تولید داخل تقویت شود.

وی قیمت کنونی دام زنده پروار نر را به طور میانگین ۲۳۰ هزار تا ۲۵۰ هزار در هر کیلو اعلام کرد و ادامه داد: سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور به ۶ تا ۷ کیلو در سال کاهش یافته و برای این میزان از مصرف عرضه کنونی کافی است، اما سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور باید به ۱۲ کیلو در سال بازگردد و نصف شدن سرانه مصرف به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و حذف شدن گوشت از سبد خرید دهک‌هایی از جامعه و کاهش خرید دهک‌هایی دیگر اتفاق افتاده است.

آمارها آبرومندانه نیست

براساس آمارهای رسمی تا چندسال گذشته هر فرد ایرانی طی یک سال حدود ۱۲ الی ۱۳ کیلوگرم گوشت قرمز مصرف می کرد اما این آمار پس از افزایش قیمت ها و کاهش مصرف آن میان مردم به سالی ۶ الی ۷ کیلوگرم کاهش یافت.

هرچند روایت ها درباره میزان مصرف گوشت متفاوت و با اشکال مختلف ارائه شده است. اکو ایران پیش از این در گزارشی نوشته است: «فائو(سازمان جهانی غذا) در گزارشی در ۲۰۲۱-۲۰۲۰ سرانه مصرف گوشت قرمز ایرانی‌ها را زیر ۱۲ کیلوگرم اعلام کرده بود. براساس اعلام این نهاد بین‌المللی به نقل از روزنامه فرهیختگان در سال ۱۳۹۹، سرانه مصرف گوشت قرمز و سفید در جهان ۴۱ کیلوگرم بوده که براساس آن در میان ۱۹۶ کشور جهان، رتبه ایران ۹۸ است. رتبه‌ای که به باور کارشناسان در سال ۱۴۰۱ مجدد افت کرد و رئیس اتحادیه تهیه و توزیع کنندگان گوشت گوسفندی تهران به نقل از اتاق اصناف، رقم مصرف گوشت قرمز در سال۱۴۰۱ برای هر ایرانی را حدود ۶ کیلوگرم اعلام کرد.»

البته اکوایران این را هم گزارش کرده که طبق بررسی داده‌های سال ۲۰۲۲ فائو، میزان مصرف گوشت قرمز ایران ۶ کیلوگرم بوده است.

برمبنای داده های مرکز آمار در ۱۴۰۱ دهک یک یعنی فقیرترین دهک جامعه در هر ماه به طور متوسط تقریبا ۴۳۰ گرم گوشت مصرف می کرد. مقایسه این داده ها با سال ۱۴۰۰ هم نشان می‌دهد که حجم مصرف ۶۷ گرم بیشتر شده است.

براساس همین آمار رقم مصرف برای دهک دوم هزینه‌ای در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ یکسان بوده، رقم مصرف برای این گروه برابر ۶۸۰ گرم در هر ماه برآورد شده بود. میزان مصرف در دهک سوم نیز در سال ۱۴۰۱ تغییر زیادی نکرده است و کمتر از ۱۰ گرم افزایش یافته است. داده‌ها نشان می‌دهند که حجم مصرف گوشت در سه دهک پایین جامعه، به نوعی رکورد پنج ساله در حجم مصرف را زده است.

با این حال اخیرا یکی از کارشناسان حامی دولت به گونه‌ای دیگر این آمار را در صدا وسیما مطرح کرده است و به ارقام بسیار کمتری اشاره کرده است. مهدی سروی، کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی اعلام کرده که میانگین مصرف گوشت خانواده‌ها در کشور ۸ کیلوگرم و در سه دهک پایین جامعه ۲ کیلوگرم است. به گفته او سرانه مصرف گوشت قرمز برای هر نفر در ۳ دهک پایین جامعه، حدود ۷۰۰ گرم است.

نکته قابل تامل در داده های مرکز آمار این است که برخلاف در سه دهک اول یعنی سه گروه کم درآمد، در هفتاد درصد باقی‌مانده میزان مصرف گوشت قرمز هم کاهش یافته است. برهمین اساس میانگین مصرف گوشت قرمز فقط میان کل خانواده‌ها شهری به ۱ کیلو ۵۶۰ گرم در هر ماه از ۱۴۰۱ رسیده که نسبت به ۱۴۰۰ حدود ۹۰ گرم کاهش داشته است.

گوشت، پرچم دار تورم

در دی ماه ۱۴۰۲ گوشت قرمز و گوشت ماکیان با نرخ تورم ماهانه ۵.۹ درصد دارای بالاترین نرخ تورم ماهانه بود. آمارهای رسمی نیز نشان می‌دهد به‌رغم کاهش تورم فصلی، تورم سالانه و نقطه‌ای تولیدکنندگان روند افزایشی داشته است. پرورش گوسفند و بره با ثبت تورم نقطه‌ای ۱۷۲.۲ درصدی بیش از هر گروه دیگری تورم داشته تا بدین شکل پازل طغیان قیمت گوشت در نیمه اول سال جاری تکمیل شود.

نگاهی به جزئیات داده‌های مرکز آمار حاکی از آن است که به‌رغم پایین‌تر بودن تورم بخش کشاورزی در بین گروه‌های اصلی، در بین تولیدکنندگان، پرورش‌دهندگان حیوانات با ثبت تورم فصلی ۱۹.۱ درصد بیشترین افزایش قیمت را در بین زیرگروه‌های اصلی داشته‌اند. در این بین «پرورش گاوداری سنتی» و «پرورش گوسفند و بره سنتی» به‌ترتیب با تورم فصلی ۳۵.۴ و ۳۳.۳ درصدی بیش از هر فعالیت تولیدی دیگری در سه‌ماهه دوم سال قیمت محصولات تحویلی خود را که دام زنده یا گوشت قرمز است، بالا برده‌اند.

نگاهی به تورم نقطه‌ای و سالانه نیز نشان می‌دهد تورم پرورش گوسفند و بره سنتی به‌ترتیب شاخص‌های ۱۷۲.۲ و ۱۲۴.۸ درصد را ثبت کرده تا بین تمام فعالیت‌های تولیدی بیشترین تورم را نسبت به پایان تابستان سال قبل و همچنین در طول ۱۲ ماه منتهی به شهریور ۱۴۰۲ به ثبت برساند.

بدین ترتیب می‌توان معمای افزایش قیمت گوشت قرمز برای مصرف‌کنندگان نهایی را در طول نیمه اول سال جاری حل‌شده دانست. بدین شکل با افزایش قیمت دام‌هایی همچون گاو، گوسفند و بره در محل تولید، تورم آن به وسیله گوشت قرمز در سفره مردم تخلیه شده است.