تضاد در اهداف و واقعیات ذهنی

اسلام ذوالقدرپور

یکی از اهداف سیاستگذاران برای انجام مطالعات و ارزیابی‌ها در مورد یک طرح، سیاست و پروژه اقتصادی، فرهنگی،سیاسی و فنی را می‌توان دستابی به نتایج برای اطمینان از قابلیت اجرایی بودن طرح و پیامدهای آن دانست.

در ایران طی چند دهه اخیر شاهد رویکردی هستیم که ارزیابان و مشاوران در طرح‌های مختلف، به جای ارایه ارزیابی‌ها و نظرات مستقل و علمی، نظرات خود را بر اساس نیات و خواسته‌های سیاستگذاران یا مسئولین صاحب قدرت، ارایه می‌کنند!در این رویکرد که هدف نهایی آن کسب رضایت سیاستگذار یا صاحبان قدرت می‌باشد، اهداف طرح یا ارزیابی به صورت مغشوش و مبهم خواهند بود و هرگز شاهد پاسخ منفی(خیر) به ایده صاحبان طرح نمی‌باشیم.

ساماندهی خیابان شهید بلادیان گچساران را می‌توان یکی از جلوه‌های بارز رویکرد ارزیابی و طراحی بر اساس نیات ایده‌پرداز یا سیاستگذار صاحب قدرت دانست. مؤلفه‌های ارزیابی و مطالعات مشاوره‌ای همسو با نیات و خواست سیاستگذار در ساماندهی خیابان شهید بلادیان را می‌توان در موارد زیر مشاهده نمود:

یکم- تفاوت آب و هوای طرح‌های مشابه:
وضعیت آب و هوای گچساران را نمی‌توان با آب و هوای شهرهایی مانند تبریز، ارومیه، تهران، اصفهان و … که از سوی سخنگوی مشاور مطالعات طرح در مصاحبه ای   ذکر شده‌اند، مقایسه نمود.

شاید بهتر بود وضعیت آب و هوای گچساران را با اهواز و طرح اجرایی آن یعنی خیابان نادری مقایسه نمایند که در فصل تابستان به علت گرمای بالای ۴۵ درجه، خیابان نادری هیچ گونه مزیتی برای استفاده شهروندان ندارند.

گرمای بالای ۴۰ درجه در گچساران نیز یکی از عوامل ناکارآمدی هزینه‌های صورت گرفته در طرح ساماندهی است که از ساعت ۱۲ ظهر تا ساعت حدود ۱۶، کمتر مغازه‌ای در این محدوده فعال بوده و تعداد بسیار کمی از شهروندان نیز در این خیابان حضور دارند.

شاید طراح باید برای استفاده بهینه و صحیح از این همه سازه و البته هزینه صورت گرفته، نصب کولرهای گازی بسیار قدرتمند را نیز برای پیاده‌روی مذکور در نظر بگیرند تا شهروندان بتوانند از این امکانات استفاده بهتری داشته باشند!

دوم- سیاست سازه‌ای به جای کاهش هزینه‌ها:

طرح ساماندهی خیابان شهید بلادیان، تإکید خاصی بر ساخت پیاده‌روی مسقف و ستون‌های بیشمار در خیابان دارد. این هدف که در تصاویر منتشره از این طرح در رسانه‌ها مشخص می‌باشد، با طرح‌های مشابه در سراسر کشور در تعارض می‌باشد.

برعکس سخنگوی مشاور طرح که به ذکر مثال از خیابان‌های معروف کلان‌شهرهای کشور اشاره نموده‌اند، باید متذکر شد که مقایسه خیابان‌های قدیمی تهران، ارومیه و تبریز با خیابان بلادیان گچساران و طرح‌های اجرایی در آنها که فقط به پیاده‌رو سازی و قطع یا کاهش عبور وسایط نقلیه اکتفا شده است، قیاسی مع‌الفارق است.

خیابان‌های مورد اشاره مشاور طرح و به خصوص خیابان خیام ارومیه با حجم گسترده‌ای از عبور و مرور شهرندان مواجه بوده و بعد از سنگفرش نمودن نیز خودروهای عمومی قادر به عبور از این خیابان هستند.

از سوی دیگر در این خیابان‌ها، سازه‌هایی مانند سقف برای پیاده‌روها در نظر گرفته نشده است و بیشتر به زیباسازی خیابان پرداخته شده است.

طراح به جای کاهش هزینه‌های این طرح و توجه به زیباسازی خیابان شهید بلادیان، بیشتر به ایجاد سازه‌های پر هزینه مانند سقف برای پیاده‌روها پرداخته است.

سوم- تناقض در اهداف و اجرا:

یکی از اهداف کلان و حتی خرد این طرح که در بروشور تبلیغاتی مشاور نیز آمده است،” تسهیل حرکت سواره و پیاده – ساماندهی مسیر سواره و پیاده” می‌باشد.

اما طی چند ماه اخیر در سخنان و توضیحات مسئولین شهر و طراحان طرح و به خصوص مصاحبه مشاور طرح  تنها به پیاده‌رو سازی خیابان شهید بلادیان اشاره شده و اینکه قرار است عبور وسایط نقلیه در این خیابان ممنوع گردد!

اگر قرار است این خیابان سنگ‌فرش شده و برای عبور شهروندان پیاده مورد استفاده قرار گیرد، یکی از اهداف کلان و خرد این مطالعات که همان تسهیل حرکت سواره و ساماندهی مسیر سواره‌رو می‌باشد و در اسناد نیز به آن اشاره شده است، از سوی مشاور طرح مورد سهل‌انگاری قرار گرفته و نقض شده است!

تناقضات طرح به خصوص در مورد مسیر سواره‌روی آن با سخنان شهردار محترم جناب آقای مهندس ذینل‌زاده نیز بیشتر می‌شود، آنجا که در اعتراض بازاریان در دوم آبان گفته اند” اگر با پیاده‌رو شدن خیابان بلادیان بازار این خیابان از رونق بیفتد، من این طرح را تغییر خواهم داد”.

اگر مطالعات طرح و ارزیابی‌های مشاور پیرامون همه ابعاد فنی، اجتماعی، اقتصادی و … این طرح و خیابان صورت گرفته است، شهردار محترم چگونه و بر اساس کدام منطقی می‌خواهند طرح را تغییر دهند؟