در خصوص کاندیداهای ریاست جمهوری ۱۴۰۰ /پاسخ به ۲ شائبه حقوقی

آیا آیت الله رئیسی برای کاندیداتوری باید از ریاست قوه قضائیه استعفا می‌داد؟
آیا آیت الله آملی لاریجانی در شورای نگهبان می‌تواند در مورد بررسی صلاحیت برادر خود رای دهد؟
با شروع ماراتن انتخابات و پس از پایان مهلت ثبت‌نام مدعیان حضور در این میدان، شائبه‌هایی در خصوص برخی کاندیدا‌ها به وجود آمد که حضور آن‌ها را در این رقابت با چالش رو به رو ساخت. یکی از این شائبه‌ها در خصوص آیت الله سید ابراهیم رئیسی بود، برخی مدعی شده‌اند که حضور وی در رقابت انتخاباتی ۱۴۰۰ در حالی که هنوز از سمت خود در ریاست قوه قضائیه استعفا نداده غیر قانونی است. یکی دیگر از شائبه‌ها در خصوص علی لاریجانی بود که قرار است صلاحیتش در شورای نگهبان که یکی از اعضا برادرش است رسیدگی شود. برای بررسی این موضوعات با کارشناسان و حقوق دانان به گفتگو نشستیم.

نعمت احمدی، وکیل پایه یک دادگستری در خصوص اینکه در این دوره از انتخابات که آیت الله رئیسی نامزد انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ شده‌ آیا موظف به استعفا از ریاست قوه‌قضائیه بوده یا خیر؟ به عصر قانون گفت: «قانونگذار افرادی را از جمله، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای هیئت دولت، شورای عالی قضائی و شورای نگهبان را مستثنی از استعفا دانسته است. در گذشته هم داشته‌ایم که رئیس قوه مقننه، حجت الاسلام والمسلمین ناطق نوری و یا روسای جمهور مستقردر دور دوم کاندیدا شده‌اند مثل آقایان احمدی‌نژاد، روحانی، خاتمی و هاشمی رفسنجانی و از منظر قانون ایرادی هم نداشته است.» وی افزود: «شاید این قانون مزایا و معایبی داشته باشد. البته قانون صراحت دارد که روسای سه قوه از جمله آیت‌الله رئیسی از حضور در انتخابات جهت کاندیداتوری ریاست جمهوری منع قانونی ندارند.» این وکیل پایه یک دادگستری و مدرس حقوق اساسی دانشگاه در خصوص اینکه آیا آیت الله آملی لاریجانی به عنوان یکی از اعضای شورای نگهبان می‌تواند صلاحیت برادر خود علی لاریجانی را به عنوان یکی از نامزدهای انتخابات ۱۴۰۰ مورد رسیدگی قرار دهد گفت: « این مسئله مهمی است و از نظر قانون آئین دادرسی مدنی قاعده رد دادرس را داریم. در شورای نگهبان فقها و حقوقدانان قاضی رسیدگی‌کننده می‌باشند و ماده ۹۱ قانون آئین دادرسی می‌گوید: دادرس در مواردی باید از رسیدگی امتناع نموده و طرفین دعوا نیز می‌توانند او را رد کنند که از جمله وارد رد قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم از هر طبقه بین دادرس با یکی از اصحاب دعوا می‌باشد. در اینجا آقای علی لاریجانی یک رای منفی از لحاظ مسلمات حقوقی دارد که اخوی ایشان به عنوان عضوی از شورای نگهبان می‌خواهد به احراز صلاحیت ایشان رسیدگی نماید.» گفتنی است؛ نظارت مستقیم بر انتخابات طبق ماده ۹ قانون انتخابات برعهده شورای نگهبان است و قوه قضائیه نظارت مستقیم بر انتخابات ندارد.آملی لاریجانی به عنوان عضو شورای نگهبان صلاحیت رسیدگی به احراز صلاحیت برادرش علی لاریجانی را ندارد.
سید محمد هاشمی، استاد دانشگاه شهید بهشتی هم گفت: «از منظر حقوقی و اصلاحی ماده۳۷ قانون انتخابات مصوب ۲۵/۸/۱۳۶۵ حضور آیت الله رئیسی در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ منع قانونی ندارد و نظارت مستقیم بر انتخابات بر عهده شورای نگهبان است.» نویسنده کتاب‌های حقوقی از جمله کتاب حقوق اساسی و حقوق بشر به خبرنگار ما گفت: «رسیدگی به صلاحیت نامزدهای انتخاباتی توسط شورای نگهبان صورت می‌گیرد و اعضای شورای نگهبان می‌توان گفت دادرس در رسیدگی محسوب می‌شوند که می‌بایست رعایت ماده ۹۱ قانون آئین دادرسی را کنند و مشارکت آیت الله آملی لاریجانی به عنوان برادر علی لاریجانی در رای‌گیری احراز صلاحیت در شورای نگهبان از موارد رد دادرسی است و نباید ایشان در مباحث و رای‌گیری جهت احراز صلاحیت دکتر علی لاریجانی به عنوان عضوی از شورای نگهبان شرکت نمایند. هر چند منعی برای مشارکت ایشان برای دیگر نامزد‌ها وجود ندارد.»
حضور آملی لاریجانی در مباحث احراز صلاحیت برادرش در شورای نگهبان ایراد قانونی دارد
دکتر علی نجفی توانا رئیس اسبق کانون وکلای دادگستری مرکز هم در خصوص شائبه اینکه آیت الله رئیسی می‌بایست قبل از ثبت‌نام به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ استعفا می‌دادند گفت:« ماده ۳۷ قانون انتخابات و اصلاحی آن صراحت دارد که اعضای هیئت دولت، شورای عالی قضائی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان مستثنی از استعفا می‌باشند و در حال حاضر به جای شورای عالی قضائی رئیس قوه قضائیه قرار گرفته است و در گذشته هم رئیس جمهور مستقر بدون استعفا در رقابت‌ها شرکت می‌کرد ولی این یکی از معایب قانون است که در آینده باید رفع گردد.»
وی در خصوص صلاحیت آیت الله آملی لاریجانی به عنوان عضو شورای نگهبان در رسیدگی به پرونده برادرش از موارد رد دادرسی و داوری می‌باشد گفت: «هر جا ارتباط سازمانی، آمرو ماموری، ناظر و منظوری وجود دارد هر کس در هیئت نظارتی است نباید دخالت داشته باشد و آیت‌الله آملی لاریجانی می‌بایست در زمانی که در خصوص برادرش جهت احراز صلاحیت در شورای نگهبان بحث می‌شود نباید مشارکت نماید و حضورشان در این خصوص از موارد رد دادرسی است و قانون آئین دادرسی مدنی در این خصوص صراحت دارد.»وی در خصوص صلاحیت آیت الله آملی لاریجانی به عنوان عضو شورای نگهبان در رسیدگی به پرونده برادرش از موارد رد دادرسی و داوری می‌باشد، گفت: «هر جا ارتباط سازمانی، آمر و ماموری، ناظر و منظوری وجود دارد هر کس در هیئت نظارتی است نباید دخالت داشته باشد و آیت‌الله آملی لاریجانی می‌بایست در زمانی که در خصوص برادرش جهت احراز صلاحیت در شورای نگهبان بحث می‌شود نباید مشارکت نماید و حضورشان در این خصوص از موارد رد دادرسی است و قانون آئین دادرسی مدنی در این خصوص صراحت دارد.»

آفتاب یزد