مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی بدون روتوش

 هروقت یکی از شخصیتهای انقلاب فوت می کند، مسابقه مصادره شخصیتش هم شروع میشود. صدا و سیما فیلمهای آرشیوی و مواضعش علیه منافقین و تعاریفش از رهبری را پخش میکند و فتنه‌ای ها هم مواضع زمان اصلاحات و فتنه ۸۸ و انتقاداتش از نظام را بازخوانی می‌کنند. اشتباه بزرگی که فاجعه‌بارترین نتیجه اش عدم توصیف درست آن شخصیت و نقاط ضعف و قوتش است.

آیت‌الله موسوی اردبیلی هم از جمله همین شخصیتهاست. آیت‌الله موسوی اردبیلی دهه شصت با آیت‌الله موسوی اردبیلی دهه هشتاد و نود خیلی تفاوت دارد. اولی رئیس شورای عالی قضائی و امام‌جمعه موقت تهران است، به شدت انقلابی، قاطع و حامی دوآتشه ولایت فقیه و اسلام سیاسی است. ضد منافقین و دشمنان جمهوری اسلامی است و خیلی از افتخارات دستگاه قضائی جمهوری اسلامی در دهه شصت که در دهه هفتاد و هشتاد و نود توسط ضدانقلاب زیرسوال می رود در کارنامه او ثبت است.

اما آیت‌الله موسوی اردبیلیِ اواسط دهه هفتاد تا پایان عمر متفاوت است. مرجعی کم ورود به سیاست که پرستیژِ فاصله‌گرفتن از حکومت، هم چاشنی فقهش شده و هم چاشنی مواضعش. دیگر مثل دهه شصت از ولایت فقیه – چه در وجه فقهی و چه در وجه سیاسی‌اش- دفاعی نمی کند و حامی بدنه ی روحانیتیِ چپی ها و اصلاح‌طلبان است و حال و احوالی هم با طیف غیرسیاسی حوزه دارد. مصاحبه‌ای هم اگر می کند درباره آیت‌الله منتظری یا خاطرات دهه شصت یا تبیین سیره فقهی علمای غیرسیاسی دهه های قبل حوزه است. در فتنه هشتاد و هشت هم نظرش خلاف نظام بود. هرچند منصفانه باید گفت که هیچوقت مثل منتظری و صانعی و بیات_زنجانی زبان به نیش و هتاکی و توهین به جمهوری اسلامی باز نکرد.

آیت الله موسوی اردبیلی در دو دهه آخر عمرش مرجعِ مروج جمهوری اسلامی نبود. در انتخابات ها رای می داد، نظرات سیاسی داشت و گاهی بیان میکرد؛ اما نسبت به دهه شصت آشکارا از نظام فاصله گرفته بود و البته بین زیرسوال بردن نظام به سبک منتظری و صانعی و سکوت؛ اغلب دومی را انتخاب می‌کرد.مساله‌ای که شاید کلید فهم پیام تقریبا خنثی رهبرانقلاب پس از فوت ایشان و تعریف و تمجیدهای یک عده دیگر از ایشان نیز باشد.