محلات سادات، رادک، لبنان، کیامرثی وپربالی با قدمت بیش از صد سال را بدون شک می توان از قدیمی ترین محلات گچساران برشمرد به طوری که این مناطق به عنوان اصلی ترین هسته اولیه شکل گیری این شهر و قسمتی از بافت ارزشمندی است که هنوز انسجام و پیوستگی خود را در دل این شهر حفظ کرده است.

این درحالی است که این محلات با این غنای فرهنگی دیرزمانی است با معضلی به نام بافت فرسوده و ناکارآمد شهری روبه رو است،وجود بافت های فرسوده در نقاط مختلف گچساران سبب شده است که بحث های مرتبط با توسعه و نوسازی، علاوه بر موضوعات کالبدی در ابعاد مختلف فرهنگی و اجتماعی نیز بیش از پیش مطرح شوند.

 انتخاب مناطق فرسوده و ناکارآمد دیار بام نفت ایران  برای اسکان مهاجران و اقشار کم درآمدجامعه ، نشان از افزایش مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دراین مناطق دارد که این امر تهدیدی جدی برای زندگی شهری به حساب می آید، به خصوص آنکه تراکم جمعیت در این مناطق به حدی است که در یک هکتار قریب به ۷۰۰ نفر زندگی می کننددر حالی که در برخی نقاط دیگردر هر هکتار بیش از ۱۰۰ نفر زندگی نمی کنند.

تهدید زندگی شهری دربافت فرسوده

این محلات از یک سو به جهت فرسودگی شدید و نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی و از طرف دیگر وجود مشکلات فرهنگی ، امنیتی و آسیب پذیری در برابر زلزله و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات روبنایی و زیرساختی فراوان به ویژه در زمینه هنجارهای اجتماعی هستندبه نحوی که در برخی موارد حیات شهری نیز تهدید می شود و با رکود و فرسودگی بیش از حد بافت های فرسوده ، این فضاها به مکان هایی مناسب برای کج روی های رفتاری و ناهنجاری های اجتماعی مبدل شده است.

باید توجه داشت که اکثر منازل و ساختمان ها در بافت های فرسوده گچساران فاقد سیستم سازه ای و محاسبات فنی برای مقاومت در برابر سوانح طبیعی از جمله زلزله هستند و واحدهای فرسوده مزبور، به لحاظ زیبایی بصری، دچار ناهنجاری های متعدد بوده و روح جست وجو گر زیبایی شهروندان را متناسب با سلیقه های امروزی سیراب نمی کند و باعث رویگردانی آنها نیزشده است.

توسعه فرسودگی، کمبود تاسیسات و تجهیزات و از بین رفتن مرغوبیت محدوده بافت های فرسوده از یک طرف موجب تنزل رتبه اجتماعی محدوده های دکرشده در نگاه شهروندان و از طرف دیگر باعث افزایش میزان مهاجرت افراد اصیل و بومی با توان اقتصادی مطلوب و جایگزین شدن آنان با افراد با توان اقتصادی پایین تر و اقشار مبتلا به آسیب های اجتماعی نظیر معتادان و مهاجران بیگانه شده است.

طرح احیای بافت ناکارآمدشهری

این درحالی است که مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی کهگیلویه و بویراحمد در خصوص نوسازی بافت فرسوده گچساران گفت: بازسازی بافت فرسوده گچساران با اعتبار بانکی یک هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۵ شروع شد و شناسایی و تشکیل پرونده اولیه برای بافت فرسوده سه هزار و ۵۰۰ واحد در دستور کار قرار گرفت.

ابراهیم فرزانه افزود: تأمین اعتبار وام بلاعوض بافت فرسوده برای کمک به آواربرداری، پروانه ساخت، تهیه نقشه و نظارت ۲۷۰ میلیارد ریال بود و در همین راستا پرداخت تسهیلات در بافت فرسوده حدود یکهزار واحد در دستور کار قرار گرفت.

عبدالرحیم رحیمی فرماندار گچساران در خصوص مشکلات نوسازی و بازسازی بافت فرسوده گچساران گفت: بافت فرسوده شهری گچساران شامل مناطقی از جمله محله سادات، رادک، خیابان بلادیان و پربالی است و این بافت در ۱۶۱ هکتار با جمعیتی بیش از ۲۲ هزار نفر را به خود اختصاص داده است.

وی افزود:فعالیت ستاد بازآفرینی واحدهای آسیب‌پذیر این شهر از ۲۸ مهر ماه سال ۹۴ در این شهرستان آغاز شد و بانک اطلاعات در خصوص بازسازی این بافت از سوی بنیاد مسکن تشکیل شده است.

رحیمی تصریح کرد: با توجه به شرایط نامطلوب فعلی بافت و خواسته مردم، مسئولان شهرستان به ویژه نماینده گچساران در مجلس در خصوص بازسازی این بافت تلاش‌های بسیاری انجام دادندوتاکنون تعداد یک هزار واحد در بافت فرسوده به مرحله بهره‌برداری رسیده و  تعداد ۵۰۰ واحد در مرحله اجرای عملیات نوسازی هستند.

پرداخت۶ میلیون تومان کمک بلاعوض

وی خاطرنشان کرد: مبلغ ۴۰ میلیون تومان با طول دوران مشارکت و اقساط ۱۵ ساله و همچنین پرداخت۶ میلیون تومان کمک بلاعوض جهت ساخت هر واحد ساختمانی در اختیار متقاضیان بافت فرسوده گچساران قرار گرفته است.

فرماندار گچساران با بیان اینکه تاکنون تعداد یک هزار و ۶۲۰ پرونده به شهرداری  مراجعه کرده اند، گفت:از تعداد یک هزار و ۴۰۴ واحد متقاضی تایید شده جهت دریافت مجوز نقشه از طرف شهرداری، تعداد یک هزار و ۳۳۸ واحد صادر شده و تعداد یک هزار و ۲۰ واحد نیزبرای درخواست پروانه تخریب و آغاز عملیات اجرایی متقاضیان بازسازی واحدهای مسکونی به ستاد بازآفرینی بافت فرسوده و شهرداری گچساران ارجاع داده شده است.

وی بیان کرد: به طور قطع نوسازی بافت فرسوده نقش مهمی در تامین امنیت و سلامت مردم دارد  و از بروز وقایع ناگوار جلوگیری کرده و موجب زیباسازی بافت شهری می‌شود.

عزیزالله مهدیان معاون بازسازی و مسکن روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در نشست بررسی مشکلات بازسازی و نوسازی بافت فرسوده گچساران، اظهار کرد: انتظار می‌رود روند نوسازی بافت فرسوده گچساران با سرعت بیشتری پیش رود.

بازسازی حدود یک هزار و ۱۰۰ واحد مسکونی

وی با اشاره  به اینکه پروژه بازسازی حدود یک هزار و ۱۰۰ واحد مسکونی در بافت فرسوده گچساران در دست اجرا است، تصریح کرد: تلاش می‌شود تا پایان امسال این تعداد واحد مسکونی به ۲ هزار واحد افزایش یابد.

وی با تاکید بر اینکه اعتبارات لازم برای بهسازی این تعداد واحد مسکونی به خصوص در بخش تسهیلات بلاعوض تأمین شده است، خاطرنشان کرد: دولت برای بازسازی و خرید و آزادسازی منازل در بخش بازگشایی معابر بافت فرسوده گچساران اعتبارات لازم را به شهرداری پرداخت کرده است.

مهدیان تصریح کرد:بازسازی بافت فرسوده گچساران می‌تواند به عنوان یک پایلوت برای سایر مناطق کشور تبدیل شود و مردم استان کهگیلویه و بویراحمد به ویژه شهرستان گچساران باید از این فرصت مناسب نهایت استفاده را ببرند.

کم کاری بانک‌های عامل برای پرداخت تسهیلات نوسازی

وی بیان کرد: علی رغم اینکه قانون تمامی بانک‌های عامل برای پرداخت تسهیلات نوسازی یکسان است بعضی از بانک‌های عامل در این رابطه کم‌کاری می‌کنند.

مهدیان خواستار همکاری بیش از پیش بانک‌های عامل در خصوص پرداخت تسهیلات نوسازی شد و گفت: به طور قطع با تزریق به موقع این تسهیلات روند اجرایی بافت فرسوده گچسارن تسریع می‌یابد.

وجود ۱۴۰هزار هکتار بافت فرسوده درکشور

معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اعتبار تخصیص داده شده برای بافت فرسوده کشور گفت: مبلغ یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای احیای بافت‌های فرسوده در سالجاری کشور هزینه می‌شود که ۶۸۰ طرح توسعه و بهسازی در ۳۲۰ محله مسکونی بافت فرسوده و ۱۸۰ شهر کشور در حال اجراست.

محمد سعید ایزدی با اشاره به بازآفرینی محلات بافت فرسوده در سطح کشور گفت: این بازآفرینی به منزله کیفیت‌دار شدن فضاهای شهری است.

ایزدی با اشاره به بافت فرسوده گچساران و در اختیار گذاشتن تهسیلات برای بازسازی و نوسازی این بافت، تصریح کرد: در حال حاضر تعداد یک هزارو ۱۰۰ واحد پروانه تخریب واحدهای مسکونی در بافت فرسوده دوگنبدان صادر شده است.

معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اعتبار تخصیص داده شده برای بافت فرسوده کشور ابراز کرد: مبلغ یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای احیای بافت‌های فرسوده در سالجاری کشور هزینه می‌شود.

ایزدی بااشاره به پروژه‌های در دست اجرا گفت: ۶۸۰ طرح توسعه و بهسازی در ۳۲۰ محله مسکونی بافت فرسوده و ۱۸۰ شهر کشور در حال اجراست.

این مسئول با اشاره به مشارکتهای مردمی و خیرین در زمینه اجرای طرح سه گانه کاربری اظهارکرد: نهادهای مردمی و خیرین در زمینه بهسازی واحدهای سکونت‌گاه غیررسمی، بناهای تاریخی و بافت‌های فرسوده کمک بسزایی دارند.

بازسازی ۲۷۰ محله مسکونی‌ درکشور

ایزدی در ادامه با اشاره به اینکه بر اساس برنامه‌ریزی‌های که دولت در راستای بازسازی بافت فرسوده در کشور انجام می‌دهد، بیان کرد: سالانه ۲۷۰ محله مسکونی‌ هدف باز آفرینی محلات سه‌گانه در کشور بازسازی می‌شود.

معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: از این مجموع تعدادمحله، یک هزار و ۱۰۰ سکونت‌گاه غیر رسمی، تعداد یک هزار بافت فرسوده و تعداد ۶۰۰ بافت تاریخی در کشور بازآفرینی می‌شود.

وی با بیان اینکه ۱۴۰ هزار هکتار بافت فرسوده در کشور وجود دارد، خاطرنشان کرد: مبلغ ۸۰ هزار میلیارد تومان برای بهبود محلات سه گانه نیاز داریم که تعداد ۲۱ دستگاه مربوطه با وزارت راه و شهرسازی و مشارکت‌های مردم برای بهسازی سه گانه محلات برای بهبود وضعیت و رساندن میانگین به آن شهرمورد نیاز است.

زندگی ۲۰میلیون نفری دربافت فرسوده

نریمان مصطفائی مدیرکل دفترستاد ملی بازآفرینی شهری وزارت راه و شهرسازی کشور به نحوه چگونگی توجه دولت به بازآفرینی بافتهای فرسوده کشور نیز گفت: مجموع ۱۳۰ هزار هکتار از اراضی مسکونی کشور متشکل ازبافتهای فرسوده و ناکارآمدشهری است باجمعیت آماری تقریبی ۲۰ میلیون نفر، اگر جمعیت خط فقر ملی را ۱۳ میلیون نفر درنظر بگیریم به احتساب هرخانوار۵نفر،بیش از ۲۵۰۰ خانواردر این سکونتگاه های غیررسمی سکنی دارند.

وی افزود:بیشترین جمعیت وسکونتگاهها در استانهای مرزی وکلان شهرها سکونت دارند،کلانشهر مشهد با یک میلیون و ۳۰۰هزارنفر بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است .استانهایی که از منابع انرژی نفت،گاز،انرژی هسته ای برای تغذیه اقتصاد کشوربرخوردار هستند ،نیازمند ترمیم جدی هستند ودولت به تنهائی قادر به تامین بودجه نیست.

وی اظهار کرد:هرهکتار نیازمند رقمی بالغ بر ۱۰ میلیارد تومان جهت ترمیم است و باید شرکتهایی مانند نفت وگاز وصنایع ومناطق آزاد جهت موضوع مصونیت اجتماعی کمک کنند.به طور مثال ستاد اجرائی فرمان امام خمینی (ره)،بنیاد مستضعفین ،اوقاف،آستانه مقدسه،آستان قدس مشهد،دستگاههای انرژی کلان باتوجه به صنایع آلاینده در استانهایی مثل خوزستان باید درپروژه های اجرائی دولت راحمایت کنند.

مدیرکل دفترستاد ملی بازآفرینی شهری وزارت راه وشهرسازی کشورگفت: بافت ناکارآمد شهری شهرستان گچساران به صورت پایلوت وپروژه بزرگ ملی مورد بازآفرینی وترمیم قرار گرفته است و تمامی هزینه تخصیص یافته آن به همت رئیس کمیسیون برنامه وبودجه کشورونماینده تلاشگراین شهرستان ازسوی دولت تقبل شده است و این نکته بسیار مهمی است زیرا در کلانشهر یزد بیش از ۷۵۰ واحد مسکونی با حمایت خیرین وتسهیلات و حمایت دیگردستگاهها درحال مرمت است واین یک فرصت طلائی برای شهروندان شهرستان گچساران است.

 مصطفائی تاکید کرد:پیگیری نماینده شهرستانهای گچساران وباشت جهت جذب اعتباربازآفرینی وتسهیلات آسان بسیار ستودنی است ،شهروندان گچساران باید بدانند بسیاری از استانها وکلانشهرهای کشور جز در کنارحمایت دستگاههاوخیرین باچنین اعتباری از سوی دولت حمایت نشده اند و این فرصتی طلائی برای ولی نعمتان ساکن این بافتهاست.

وی به اولین تخصیص بودجه از سوی دولت جهت بازسازی بافتهای ناکارآمدشهری کشور اشاره کرد و افزود: ۷ میلیارد تومان از بودجه تعیین شده از سوی دولت تاپایان دی ماه جاری تخصیص خواهد یافت .

مصطفایی با بیان اینکه توجه به بافت ناکارآمد شهری در کشور به یک اولویت تبدیل شده است، اظهار کرد: ضرورت توجه به بافت های ناکارآمد شهری کشور، کاملا روشن است؛ به گونه ای که ۳۰ درصد بافت شهری در کشور شامل بافت ناکارآمد می شود.

وی افزود: این میزان بافت ناکارآمد شهری، ۱۴۰ هزار هکتار بافت شهری را شامل می شود که در این بافت های شهری، شرایط و ویژگی های خاص جمعیتی و فرهنگی حاکم است.

تقسیم بافت شهری ناکارآمد کشور به ۵ بافت

مصفایی از دسته بندی این میزان بافت شهری ناکارآمد در کشور خبر داد و یادآور شد: مجموع بافت شهری ناکارآمد کشور به ۵ بافت تقسیم شده است که برنامه های ستاد بازآفرینی شهری برای هر بافت تعریف و عملیاتی می شود.

مدیرکل دفتر ستاد بازآفرینی شهری پایدار وزارت راه و شهرسازی به رویکرد این ستاد در قبال بافت فرسوده اشاره کرد و گفت: ۴۵۵ شهر کشور با ۵۵ هزار هکتار مساحت، درگیر بافت فرسوده شهری هستند و رویکرد و اولویت ستاد در قبال این بافت ها، تعریف و اجرای پروژه های محرک توسعه است.

غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درخصوص ساماندهی بافت فرسوده گچساران افزود: برای نوسازی یک هزار واحد مسکونی بافت فرسوده ۵۴۰ میلیارد ریال اختصاص یافته است که این اعتبار به صورت تسهیلات بانکی و کمک‌های بلاعوض برای نوسازی این تعداد واحد مسکونی در نظر گرفته شده است و براساس توافق با بانک‌ها مشکلی برای پرداخت این تسهیلات وجود ندارد.

وی تصریح کرد: برای هر یک از این واحدهای مسکونی بهره برداری شده ۴۰۰ میلیون ریال تسهیلات بانکی ارزان قیمت و ۶۰ میلیون ریال کمک بلاعوض پرداخت شده است.

تاجگردون بیان کرد: تخریب رایگان، جمع‌آوری انشعاب‌های برق، آب و گاز، تخفیف در پروانه‌های ساختمانی و ضمانت زنجیره‌ای از دیگر خدمات ارائه شده برای احیای بافت فرسوده شهر دوگنبدان است.

 تاجگردون گفت: ۹۰ میلیارد ریال اعتبار برای خرید ۱۸۴ واحد مسکونی برای بازگشایی معابر بافت فرسوده پیش بینی شده که تاکنون ۵۰ میلیارد ریال آن تخصیص یافته است.

وی افزود: عملیات اجرایی بازگشایی رینگ ۲۰ متری معابر خیابان کیامرثی گچساران در آینده نزدیک شروع خواهد شد.

تاجگردون بیان کرد:۱۰۲ واحد مسکونی برای اجرای عملیات بازگشایی در دامنه کوی کیامرثی از مالکان بافت فرسوده خریداری شده و تعدادی از این واحدهای مسکونی از سوی مالکان تحویل متولیان اجرای طرح بازگشایی رینگ ۲۰ متری قرار گرفته است.

اختصاص اعتبار برای سه هزار و ۷۰۰ واحد مسکونی

رئیس کمیسیون برنامه بودجه و بودجه مجلس گفت: سه هزار و ۷۰۰ واحد مسکونی شهر در محله‌های کیامرثی، پربالی، سادات، رادک و لبنان و هسته مرکزی شهر تا سه سال آینده با یک هزار و ۴۷۰ میلیارد ریال اعتبار نوسازی خواهد شد.

وی افزود: آسیب‌های فرهنگی و خطر حوادث طبیعی و انسان‌ساز ساکنان بافت فرسوده را تهدید می‌کند که مشارکت مردم برای نوسازی واحدهای مسکونی ضروری است.

باید توجه داشته که موضوع بافت های فرسوده و پایدار کردن بافت های قدیمی شهر یک مساله اصلی در حوزه مدیریت شهری است و از آنجا که بافت های فرسوده هم یک تهدید بالفعل و هم یک تهدید بالقوه برای یک شهر و شهروندان آن است ضرورت نگاه تخصصی و برنامه ریزی کارشناسی برای نوسازی بافت های فرسوده در هر مقطع زمانی مدیریت شهر بسیار حائز اهمیت است، لذا بافت های فرسوده یک مساله مهم و به نوعی از مولفه های مساله ساز مدیریت شهری است.

با این تفاسیر حدود پنج هزار و ۴۰۰ واحد مسکونی در بافت فرسوده گچساران  وجود دارد که براساس طرح احیای بافت فرسوده سه هزار و ۷۰۰ واحد مسکونی شهر تا سه سال آینده با یک هزار و ۴۷۰ میلیارد ریال اعتبار نوسازی خواهد شد.

مساحت و سرانه کاربری اراضی بافت فرسوده گچساران در محدوده مورد مطالعه طرح شامل مسکونی ۷۰ هزار و ۸۳۲ متر مربع، تجاری و خرده فروشی ۴۹ هزار و ۱۹ متر مربع، تجاری و خدمات مالی و بانکی ۶ هزار و ۷۲۳ متر مربع، تجاری و خدمات خانگی و خودرو پنج هزار و ۶۷۸ متر مربع، پارک و فضای سبز ۵۲ هزار و ۳۷۲ متر مربع، اداری ۱۵ هزار و ۲۳۵ متر مربع، مذهبی و فرهنگی شش هزار و ۷۱۷ متر مربع است.